Hoofdstuk 1: Oorsprong en landschap

De mens vormt zich een beeld van de hem omringende wereld. Overeenkomstig het onderscheid tussen bestaan en wakker-zijn, levende mensen en denkende mensen, bezielde en geformeerde gemeenschappen, bestaan er twee wereldbeelden: de wereld als geschiedenis en de wereld als natuur. In het ene geval geeft men zich over aan de nooit terugkerende feiten, in het andere geval wil men waarheden onderbrengen in een onveranderlijk systeem. De historische instelling begint in de kinderjaren (en bij de oermensheid) en betreft het leven van de familie, het huis, de straat en de stam. Het gaat om het leven zelf, het schouwspel van geboorte en dood, ziekte en ouderdom, geschiedenis van krijgshaften en seksuele hartstochten, lotgevallen van naasten, enzovoort. De hoogste variant hiervan betreft de wereldgeschiedenis. De natuurlijke instelling ontstaat uit de bescheiden techniek van alledag. Deze instelling is gericht op het vaststellen van het onveranderlijke. Door te spelen leert het kind al voorwerpen en hun grenzen vaststellen. Ook levende dingen worden vanuit deze instelling benaderd als waren ze dood, en op hun mechanismen onderzocht. Wat de grenzen van dergelijk onderzoek overstijgt noemt men god. Deze instelling vormt de basis voor technische en theoretische kennis.

Spengler beklaagt zich over de dominantie van darwinistische (en lyellaanse) theorieën in zijn tijd. Deze causale theorieën koppelen de aarde los van de kosmos en erkennen slechts wetenschappelijk bereikbare en mechanische doeloorzaken: wat ze niet kunnen kennen bestaat volgens hen niet. Fysionomen daarentegen zijn sceptisch over elk soort causaal denken. Zij willen de dingen zelf laten spreken en het lot dat hun beschoren is aanvoelen. Volgens de darwinistische theorie zouden er slechts evolutionaire overgangen bestaan en geen duidelijke grenzen en soorten. Onderzoek toont volgens Spengler echter juist het bestaan aan van plotseling ontstane en direct in hun definitieve gedaante opkomende vormen. Bovendien is er sprake van een toenemende rijkdom aan vormen in plaats van een homogenisering tot één vorm, wat volgens Spengler het logische gevolg van de evolutietheorie zou moeten zijn. De soortelijke vervolmaking van vormen is niet doeloorzakelijk gericht, maar lotsmatig. Het is het lot dat het leven in het algemeen, elk afzonderlijk type, elk geslacht en elke soort deed ontstaan. Spengler spreekt van een energie en levensduur van deze vormen. In de geschiedenis van de mens is ook geen doelmatige ontwikkeling zichtbaar en het hoe, waarom en vanwaar van de mutatie die de mens in het leven bracht blijft een ondoorgrondelijk geheim. De oorsprong van de aarde, de oorsprong van het leven, de oorsprong van het vrij beweeglijke dier zijn geheimen die we als zodanig voor lief moeten nemen.